tg-me.com/tomchikanali/12725
Last Update:
Қорадарё дарёси – Сирдарёнинг йирик ирмоқларидан бири
Қорадарё — Андижон вилоятидаги дарё, Сирдарёнинг икки асосий ирмоғидан бири саналади.
Қорадарёнинг бошланиш қисми Қирғизистон ҳудудида бўлиб, Фарғона тоғ тизмасининг жанубий-шарқий ва Олой тоғ тизмасининг шимолий ён бағирларидан бошланадиган Тар ва Қорағулжа дарёларининг қўшилишидан ҳосил бўлади.
Қорадарёнинг узунлиги 180 км ни, Тар дарёси билан қўшиб ҳисобланганда эса умумий узунлиги 318 км ни ташкил қилади.
Қорадарё ҳавзасининг майдони эса қарийб 28600 км2га тенг.
Қорадарё Кампирравот дарасигача кенглиги 0,5 км дан 4 - 5 км гача бўлган террасали водийда оқади.
Қорадарёга иккита йирик ирмоқ — Ясси ва Қуршоб дарёлари келиб қўшилади.
Кампирравот қишлоғи яқинида водий кескин торайиб дара ҳосил қилади.
Қорадарёнинг шу қисмида дарё сувини кўп йиллик режимда тартибга солувчи Андижон сув омбори қурилган. Сув омбори тўғонининг баландлиги 121 м, узунлиги 1040 метр. Сув омборининг тўла сув сиғими 1,9 млрд. м3 га тенг.
Қорадарё дарёсининг сув оқими Андижон (Кампирравот) сув омборида ростланади. Сув омборидан қуйида Қорадарё Андижон вилоятининг Қўрғонтепа, Жалақудуқ, Андижон, Пахтаобод, Избоскан, Олтинкўл ва Балиқчи туманлари ҳудудларидан оқади.
Андижон вилояти ҳудудида Қорадарёга бир нечта дарё ва сойлар келиб қуйилади. Дарёнинг ўнг тарафидан Қўғарт, Тентаксой ва Мойлисувлар қўшилса, чап тарафидан Оқбўйра ва Аравонсойлар сувлари келиб қўшилади.
Балиқчи қишлоғи яқинида эса Қорадарёнинг ўзи Норин дарёсига қўшилади . Бу икки дарёнинг қўшилишидан Сирдарё дарёси шаклланади.
Қорадарёнинг ўртача кўп йиллик йиллик сув сарфи Учтепа қишлоғи яқинида 136 м3/с ни ташкил қилади.
Дарёнинг энг кўп сув сарфи худди шу сув ўлчаш нуқтасида 1969 йилда 265 м3/с гача етган, энг кам сув сарфи эса 1975 йилда 68,4 м3/с гача камайган.
Қорадарё асосан баланд тоғлардаги қор ва музликлар сувларидан тўйинади.
Дарё йиллик сув оқимининг ярмидан ортиғи, яъни 55 % и март — июль ойларида оқиб ўтади.
Дарё ўзанининг қирғоққа яқин қисми қиш ойларида баъзан қисқа муддат музлайди ва дарёда муз ва шовуш оқиши кузатилади.
Қорадарёда Тешиктош ва Куйганёр гидроузеллари қурилган.
Бу сув иншоотлари ёрдамида дарёнинг суви Катта Фарғона, Шаҳрихонсой, Андижонсой ва Пахтаобод каби каналларга йўналтирилади.
Бу каналлар воситасида дарё суви қишлоқ хўжалиги экин майдонларини суғориш учун етказиб берилади.
