tg-me.com/paleogram/41
Last Update:
آیا دایناسورها از پستان‌داران قدیمی‌تر هستند؟
تصور غالب این است که پستان‌داران پس از انقراض دایناسورها تکامل‌یافته‌اند. اما این تصور نادرست است. نخستین پستان‌داران واقعی در دوره تریاس و تقریبا هم‌زمان با نخستین دایناسورها تکامل یافتند. نیاکان پستان‌داران، گروهی از مهره‌داران خشکی‌زی بودند که مثل خزندگان روی خشکی تخم می‌گذاشتند و در گذشته (به غلط) «خزندگان پستاندارمانند» نامیده می‌شدند، اما حقیقت این است که این نیاکان «خزنده‌مانند»، صفت‌های آناتومیک خزندگان را نداشتند، بلکه تنها از این جهت «خزنده» نامیده می‌شدند که به اندازه پستان‌داران، تکامل‌یافته نبودند. نام این گروه قدیمی از مهره‌داران که در حقیقت تباری جدا از خزندگان دارند، سیناپسیدها است و تنها نمایندگان زنده آن‌ها، پستان‌داران هستند.
اما ویژگی‌های پستان‌داران از کی در سیناپسیدها ظاهر شد؟
مهم‌ترین ویژگی‌های پستان‌داران عبارتند از غدد شیری، غدد عرق و مو. در حقیقت ریشه هر سه صفت مزبور یک چیز است: پیدایش نخستین موها. مو تنها رشته‌ای باریک از جنس شاخ نیست، بلکه در کنار هر مو، ساختار ماهیچه‌ای ظریفی وجود دارد که باعث سیخ‌شدن مو در زمان لازم (مثلا هنگام ترس، سرما...) می‌شود، به علاوه غده‌ای که از آن چربی ترشح می‌شود. غده‌های چربی ضمیمه موها، منشاء پیدایش غده‌های عرق هستند و غده‌های ترشح‌کننده عرق، منشاء تکامل غده‌های شیر هستند. نیاکان پستان‌داران از ترشح عرق برای مرطوب نگاه‌داشتن تخم‌هایشان و تغذیه جوجه‌های سرازتخم‌برآورده خود استفاده می‌کردند. غده‌های شیری در حقیقت شکل تخصص‌یافته‌ای از غده‌های عرق هستند و غده‌های عرق، شکل تخصص‌یافته‌ای از غده‌های ضمیمه موها. حتی امروز هم در پستان‌داران تخم‌گذار (پلاتی‌پوس و اکیدنه) می‌بینیم که شیر به صورت مایعی شبیه عرق، اما غنی از چربی و پروتئین، از تمام سطح شکمی مادر ترشح می‌شود و جوجه این پستان‌داران، پس از خروج از تخم، باید شکم مادر خود را لیس بزنند. به این ترتیب حدس می‌زنیم ویژگی‌های مهم پستان‌داران، یعنی مو، عرق و شیر، شاید میلیون‌ها سال پیش از نخستین پستان‌داران حقیقی، در سیناپسیدهای ابتدایی‌تر تکامل یافته‌باشند.
سوال آخر این‌جاست که مو در سیناپسیدها چه زمانی تکامل یافت؟ پاسخ این پرسش که در قدیمی‌ترین بقایای کشف‌شده از مو نهفته‌است، می‌تواند بسیار شگفت‌انگیز باشد.
سنگواره‌های مدفوع به‌جامانده از اواخر دوره پرمین حاوی قدیمی‌ترین بقایای موی پستان‌داران هستند. این سنگواره‌ها دست کم حدود ۲۶۰ میلیون سال سن دارند و حدود ۳۰-۴۰ میلیون سال، قدیمی‌تر از نخستین دایناسورها و نیز نخستین موجوداتی هستند که آن‌ها را به‌عنوان «پستان‌داران حقیقی» رده‌بندی کرده‌ایم. بنابراین باید گفت گرچه نخستین پستان‌داران حقیقی، در دوره تریاس ظاهر شدند، اما نخستین جانورانی که ظاهرشان شبیه پستان‌داران بوده، مو داشته‌اند و احتمالا به جوجه‌های تازه‌ازتخم‌برآمده خود، چیزی شبیه شیر می‌داده‌اند، در اواخر دوران پالئوزوئیک و پیش از آغاز دوران مزوزوئیک، ظاهر شده‌اند.
برای مطالعه بیش‌تر:
http://sci-hub.cc/10.1111/let.12156
Microbiota and food residues including possible evidence of pre-mammalian hair in Upper Permian coprolites from Russia
Piotr Bajdek, et al.,
Lethaia, 2015
BY پالئوگرام
Share with your friend now:
tg-me.com/paleogram/41